Félix Salgado del Moral

A sua família era umha das mais poderosas e influintes do Val do Límia e da província de Ourense, os Salgado Biempica.

Porém, Félix Salgado del Moral formou parte dessa geraçom que durante o período da II República espanhola transitou das posiçons reacionárias consubstanciais à sua origem de classe e se incorporou à luita revolucionária.

Félix Salgado passou de ser presidente das juventudes da Uniom Patriótica em Ourense, o partido da ditadura de Miguel Primo de Rivera [1924-1930], a enquadrar-se politicamente no PCE.

Foi conjuntamente com Baltasar Vázquez e Luis Soto, um dos mais destacados teóricos da ATEO [Associaçom de Trabalhadores de ensino de Ourense], onde ocupou responsabilidades de direçom, formou parte do conselho de redaçom de “Escuela del Trabajo”, vozeiro da associaçom sindical do professorado ourensano, e determinante na formaçom ideológica da militáncia.

Como dirigente sindical representou o magistério de Ourense no Congresso Internacional de Educadores Proletários celebrado en Paris em julho de 1933.

Defensor da “escola e da pedagogia proletária”, foi um dos mais importantes divulgadores de “A nova educaçom na Rússia soviética”, obra de Alberto Pinkevich que se converteu num livro de cabeceira da corrente marxista da ATEO.

Félix Salgado defendia a impossibilidade de “implantar a auténtica escuela activa, única y laica en el seno de sociedades divididas en clases”.

No verao de 1936 dava aulas na escola de Castrelo de Minho, no Ribeiro. Coerente com o seu compromisso com a causa da Revoluçom Socialista nom renunciou aos seus ideais.

Tal como descreve o seu antigo companheiro da ATEO, Armando Fernández Mazas em “Política y Pedagogía. Memoria teórica de un maestro de la ATEO”, Ourense, Ediciones Andoriña, 1990, “El fin de su vida fué extremadamente trágico. Alistado como soldado fue al frente de Asturias con un batallón expedicionario. No sabemos que atormentado y extraño combate se libraba en su conciencia, entre sus ideas y su forzada conducta combatiente. Debió ser algo tan violento e inaguantable que cuando se acercaban al frente de combate enajenado y fuera de sí comenzó Félix a dar gritos de ¡Viva el Comunismo! ¡Viva Rusia! ¡Muera el fascismo! ¡Soldados vais al matadero…! A pesar de figurar entre los mandos del batallón un pariente suyo el sr Tejada y a pesar de los intentos de la oficialidad de calmarlo y acallar sus voces, no hacía caso y alocadamente continuaba con sus gritos subversivos. No tuvieron más remedio que matarlo a tiros para no quebrantar la disiciplina. Asi lo contaba algunos de sus compañeros de milicia”.

Também Alfonso García Rojo, mestre republicano da Ribeira Sacra, da umha versom similar sobre o seu trágico final.

Outras fontes confirmam que após ser recrutado polo exército franquista para evitar um daqueles juízos farsa que finalizavam diante do paredom, com tam só 28 anos de idade, foi fusilado 18 de agosto de 1936 no campo de tiro de Puente Castro em Leom, acusado de apelar à tropa à desertar.

A manipulaçom à que fôrom submetidos os relatos dos acontecimentos polo franquismo, e os posteriores acordos ignominiosos da “Trasiçom” entre as principais forças do regime de 78, alicerçados na amnésia, provocam umha alteraçom absoluta dos feitos históricos.

Um obituário publicado 22 de agosto de 1936, no confiscado jornal portelista “El Pueblo Gallego” é paradigma da tergiversaçom goebbeliana.

“FÉLIX SALGADO DEL MORAL
Orense- En la zona de Villablino, y en pleno campo de batalla, halló gloriosamente la muerte el joven orensano Félix Salgado del Moral, perteneciente al reemplazo de 1929, de cuota.
Félix Salgado del Moral, animoso joven, que desde los primeros momentso ha mostrado grandes deseos de ofrecer su voluntaria colaboración al movimiento nacional, obtuvo al fin autorización para engrosar la lista de jóvenes soldados que hace no muchos días partieron para aquella comarca leonesa a luchar por el triunfo definitivo de la causa que patrocina el Ejército nacional.
Más de una vez oímos a Félix Salgado, su deseo de ir como voluntario. Y sus compañeros nos han referido que era decidido en la acción y que no se rezagaba en los avances.
La acción militar en la que halló la muerte ha sido de mínima estructura y referíase a la ocupación de un pueblo.
Félix Salgado del Moral y Biempica halló la muerte gloriosamente, en el lugar donde mueren los héroes.
Descanse en paz el amigo y compañero y reciba su padre, nuestro querido amigo Alejandro Salgado Biempica, y tío del finado don Arturo, secretario político que fué del Sr Calvo Sotelo, la expresión de nuestra condolencia”.

O Comité pola Memória Histórica do Val do Límia acordou incorporar a este destacado filho das terras de Lobeira na lista da vizinhança do Val do Límia assassinada polo fascismo.

Como ainda nom logramos umha fotografia de Félíx, ilustramos o texto com o cabeçalho “Escuela del Trabajo”, revista onde publicava com regularidade artigos de análise pedagógico e político.

Marzo 25, 2019