Aproximaçom biográfica a Manuel Gómez del Valle

“Nascido na emigraçom da Havana em 1906, instala-se com once ou doce anos em Ourense, onde após estudar bacharelato regressa a Cuba, para trabalhar de jornalista. Viaja pola América Latina exercendo o jornalismo e participando na defesa dos oprimidos. De volta a Ourense escreve em La Zarpa e La Región, sendo redator do Heraldo de Madrid. Trabalha esporadicamente de mestre substituto em Bóveda [Amoeiro] e Tamalhancos [Vila Martim], colaborando ativamente com a mítica ATEO. “(..) tenía una gran afición a la enseñanza de los niños. Precisamente fui yo el primer maestro que conociendo sus excelentes dotes de pedagodo, y necesitando estar una temporada en Orense (capital) por razones familiares, encargué a Manuel Gómez del Valle que me sustituyera en mi escuela de Bóveda (Amoeiro). Previas unas ligeras instrucciones y advertencias, así como la compañía y consejo del otro maestro de Boveda, Adolfo R. Ansias, desempeño su cometido con estraordinario celo y acierto”, relata Armando Fernández Mazas.

-Foi um dos oradores do mitim comunista de 4 de novembro de 1935, que tivo lugar no Teatro Principal de Ourense. El Teatro se hallaba abarrotado de público. El acto transcurrió dentro del mayor orden. Hizo uso de la palabra, en primer término, el presidente de la mesa, Manuel Pousa Docampo, que explicó las dificultades habidas para la celebración del mitin y también las razones para hacer el acto de carácter comunista y no de Frente Único, como se había pensado en principio. Propuso se nombrase una mesa de honor en la que figurasen todos los compañeros perseguidos. Fué aplaudido. Habla a continuación Manuel G. del Valle, que se ocupó de la persecución contra el compañero Benigno Álvarez, diciendo es la maniobra de un cacique. Dirigió un saludo a todos y en especial a los que ingresaron después de octubre pasado, cuya efemérides exaltó. Examinó la situación actual de la clase campesina, invitándoles a formar en las filas del partido. A la terminación de su intervención fue ovacionado”La Zarpa, 5 de novembro de 1935. Arquivo da Deputaçom Provincial de Ourense, Centro Cultural Marcos Valcárcel.

-Após participar no corte das linhas telegráficas frente à Casa do Povo, na rua do Progresso, à beira do surtidor de gasolina do jardim do Possio, quiçás o primeiro episódio da resistência operária e popular, foi detido pola Guarda Civil em Ginzo de Límia 21 de julho de 1936, quando se dirigia à Gudinha, em companhia do socialista Fernando Cordón García, para organizar a resistência ao fascismo e procurar armas. Foi fusilado com os olhos descubertos, no campo de Aragom do quartel de Sam Francisco de Ourense, às 6 horas do 11 de agostoSegundo afirma Alonso Montero em Manuel Gómez del Valle, poeta, columnista e mártir (1906-1936), publicado em Madrygal: Revista de estudios gallegos nº 2, 1999, “A sua irmá Mercedes conta con laconismo: «Fue detenido el 21-7-36 y fusilado el 11-8 del mismo año en el cuartel de S. Francisco. No quiso le fueran tapados los ojos». Engade ela, no mesmo tipo de prosa: Lo acompañaron hasta el último momento don Fernando Quiroga Palacios (el cual había pedido no se cometiera tal asesinato ante el Obispo, el cual no atendió la petición) y don Celso Madriñán Neira. Sólo ellos dos fueron testigos. El Juicio fue sumarísimo”. file:///C:/Users/Carlos/Downloads/34760-Texto%20del%20art%C3%ADculo-34776-1-10-20110610.PDF

O seu irmao Laureano Ernesto desgarradoramente relata as suas últimas horas em “Non cantaron os galos”.

(…) A nosa casa estaba preto do cuartel, encontra a tapia do cimenterio onde ó porían cos ollos vendados … Non, il non se deixaría tapar os ollos, demostrarialle que ficaba sereo. Non sabía moi ben porque ia morrer, pero sabía que non fixera ningún mal.

Dende a casa ouviriase a descarga: unha descarga chea, pechada.

(…) Como estaría o meu irmán pequeno … desencaixado … Tremante, cheo de medo diante a morte, diante a nada, diante as sombras, con un pé na cova, ouvindo atroar sobor do seu cadaleito as pádas de terra que botaba o sepultureiro cachazudamente.

Non cantan os galos, e non lle agradezo ren o seu silenzo. Debian de cantar deica rachar as súas gorxas, alongar os seus pescozos até converterse en finas liñas e alanzar espilidos sons no seu canto … I espertar a todolos homes …”Vieiros nº 3, México DF, outono de 1965.

-Autor de um fermoso e estremecedor poema de 48 versos livres “Manifiesto pastoril a los niños pobres del campo”, publicado por primeira vez na revista pontevedresa Cristal em outubro de 1932, posteriormente reproduzido no número 13 de “Escuela del Trabajo” [1933], boletim da ATEO.

-Antón Tovar, que traduz ao galego 16 versos do poema no livro “A grande ilusión e outros contos”, Vigo, Galaxia, 1989, considera que segue ”agachado, calado, e así estaría durante moitos anos, agardando polo día en que resuciten as alegres bandeiras vermellas”.

-Consagrado pola trágica história de ter sido um dos primeiros fusilados no fatídico verao de 1936, a desconhecida poesia deste comunista nom provoca indiferença, ativando a ternura que todos os seres humanos levamos no nosso interior.

-No poemário publicado na revista da ATEO asinala-se que estes versos formavam parte de “Pasquines”, livro em “preparación”.

“Niños pobres del campo,

En la ciudad, hay también niños

¡Que tienen mucha hambre!

Pobres que tienen hambre!

¡QUE NO TIENEN LECHE, NI ROJAS MANZANAS!

UN DIA, PRONTO, OS JUNTAREIS PARA REPARTIROS

TAN RICA LECHE Y TAN ROJAS MANZANAS”

A sua mae, Maria del Valle Lozano, encarcerada na prisom de Cela Nova, foi sacada do penal em companhia de Salud Torres Díaz, e executadas 29 de outubro na Lomba de Lamas [Ginzo de Límia]”.

Extrato de “Benito Valencia Bouza, artífice do Sindicato Campesino de Souto, Val do Límia”, da autoria de Carlos Morais.

-Consultar ALONSO MONTERO, Xesús, “Intelectuais marxistas e militantes comunistas en Galicia (1926-2006)”, Vigo, Xerais, 2007.

-FERNÁNDEZ MAZAS, Armando, “Política y pedagogía (Memoria teórica de un maestro de la A.T.E.O.)”, Ourense, Ediciones Andoriña, 1990.

Xullo 20, 2020